I. Giới thiệu Giáo trình Đánh giá tài nguyên nước Việt Nam
Giáo trình Đánh Giá Tài Nguyên Nước Việt Nam (NXB Giáo Dục 2005) – Nguyễn Thanh Sơn có160 Trang
Giáo trình Đánh giá tài nguyên nước Việt Nam dùng để giảng dạy cho sinh viên ngành địa lý. Giáo trình cung cấp các khái niệm, các phương pháp thu thập và tính toán và các kiến thức bảo vệ, phát triển các dạng tài nguyên nước. Giáo trình được trình bày trong các mối
quan hệ tổng hợp của môi trường địa lý tự nhiên. Giáo trình có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho các chuyên gia trong lĩnh vực
khảo sát, qui hoạch và sử dụng tài nguyên nước.
Cuốn sách này được biên soạn nhằm mục đích phục vụ cho công tác giảng dạy và học tập của cán bộ, sinh viên và các học viên sau đại học chuyên ngành Kỹ thuật Môi trường.
II. MỤC LỤC
MỤC LỤC……………………………………………………………………………………………………………………………. 4
GIỚI THIỆU………………………………………………………………………………………………………………………… 4
Phần thứ nhất. ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN NƯỚC………………………………………………………………… 8
Chương 1. MỞ ĐẦU …………………………………………………………………………………………………………….. 9
1.1. Khái niệm tài nguyên nước ……………………………………………………………………………………………. 9
1.2. Nước trên Trái Đất và các vấn đề về tài nguyên nước……………………………………………………… 10
1.3. Ý nghiã của nghiên cứu tài nguyên nước ……………………………………………………………………….. 18
1.4. Ảnh hưởng của điều kiện địa lý tự nhiên tới tài nguyên nước lãnh thổ ………………………………. 18
1.4.1. Vị trí địa lý ………………………………………………………………………………………………………….. 18
1.4.2. Địa hình và địa mạo ……………………………………………………………………………………………… 19
1.4.3. Thảm thực vật………………………………………………………………………………………………………. 19
1.4.4. Khí hậu ……………………………………………………………………………………………………………….. 20
Chương 2.ĐIỀU TRA VÀ TÍNH TOÁN TÀI NGUYÊN NƯỚC……………………………………………. 22
2.1.Thu thập thông tin từ lưới trạm khí tượng thuỷ văn quốc gia …………………………………………….. 22
2.1.1. Phân loại trạm thuỷ văn…………………………………………………………………………………………. 22
2.1.2. Phân cấp trạm thuỷ văn …………………………………………………………………………………………. 22
2.2. đo đạc các đặc trưng tài nguyên nước …………………………………………………………………………… 23
2.2.1. Đo mực nước……………………………………………………………………………………………………….. 23
2.2.2. Đo sâu…………………………………………………………………………………………………………………. 27
2.2.3. Đo lưu tốc……………………………………………………………………………………………………………. 31
2.2.4. Lưu lượng nước……………………………………………………………………………………………………. 33
2.3. Đo đạc tài nguyên nước mưa và nước ngầm…………………………………………………………………… 37
2.3.1. Đo mưa………………………………………………………………………………………………………………. 37
2.3.2. Khảo sát giá tài nguyên nước ngầm ……………………………………………………………………………… 37
Chương 3. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN NƯỚC LÃNH THỔ……………… 45
3.1. Phương pháp cân bằng nước ……………………………………………………………………………………….. 45
3.1.1. Phương trình cân bằng nước dạng tổng quát…………………………………………………………….. 45
3.1.2. Phương trình cân bằng nước cho một lưu vực sông ngòi……………………………………………. 46
3.1.3. Phương trình cân bằng nước của lưu vực cho thời kỳ nhiều năm………………………………… 46
3.1.4. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến dòng chảy sông ngòi thông qua phương trình
cân bằng nước ………………………………………………………………………………………………………………. 47
3.1.5. Phương trình cân bằng nước ao hồ, đầm lầy…………………………………………………………….. 48
3.2. Phương pháp tính toán giá tài nguyên nước ………………………………………………………………….. 49
3.2.1. Phương pháp hệ số tổng cộng ………………………………………………………………………………… 49
3.2.2. Phương pháp bản đồ và nội suy địa lý …………………………………………………………………….. 50
3.2.3. Phương pháp tương tự thuỷ văn ……………………………………………………………………………… 51
3.2.4. Các phương pháp xác suất thống kê………………………………………………………………………… 51
3.3. Các phương pháp tính toán thuỷ văn …………………………………………………………………………….. 51
3.3.1. Tính toán tài nguyên nước mưa………………………………………………………………………………. 51
3.3.2. Tính toán chuẩn dòng chảy năm……………………………………………………………………………… 54
3.3.3. Tính toán phân phối dòng chảy năm ……………………………………………………………………….. 62
3.3.4. Các công thức tính toán dòng chảy lũ ……………………………………………………………………… 67
3.3.5 Tính toán tài nguyên nước mùa cạn …………………………………………………………………………. 80
4
3.4 Phương pháp mô hình hoá ……………………………………………………………………………………………. 82
3.4.1 Phân loại mô hình toán thuỷ văn……………………………………………………………………………… 82
3.4.2 Phân loại mô hình dòng chảy ………………………………………………………………………………….. 83
3.4.3 Một số mô hình tất định …………………………………………………………………………………………. 85
3.4.4 Nguyên lý xây dựng mô hình “quan niệm” ……………………………………………………………….. 86
3.4.5. Mô hình ngẫu nhiên………………………………………………………………………………………………. 94
Chương 4. ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC …………………………………………………………………. 100
4.1. Kiến thức cơ sở để đánh giá chất lượng nước ………………………………………………………………. 102
4.1.1 Những thông số vật lý, hoá học, sinh học của chất lượng nước………………………………….. 102
4.1.2. Nhu cầu oxy sinh học BOD………………………………………………………………………………….. 103
4.1.3 COD, TOD, TOC ………………………………………………………………………………………………… 104
4.2. Chất lượng tài nguyên nước dưới ảnh hưởng các hoạt động kinh tế………………………………… 105
4.2.1.Công nghiệp ……………………………………………………………………………………………………….. 105
4.2.2. Nước thải công cộng …………………………………………………………………………………………… 107
4.2.3 Đô thị hoá…………………………………………………………………………………………………………… 107
4.2.4. ảnh hưởng của các biện pháp tưới tiêu…………………………………………………………………… 109
4.2.5 Sự thay đổi chất lượng nước trong hồ chứa …………………………………………………………….. 110
4.3. Các biện pháp bảo vệ nước mặt khỏi nhiễm bẩn …………………………………………………………… 111
4.3.1.Chuẩn hoá chất lượng nước…………………………………………………………………………………… 112
4.3.2. Các phương pháp công trình bảo vệ nước………………………………………………………………. 113
4.3.3 Xử lý nước thải trong điều kiện nhân tạo………………………………………………………………… 114
4.3.4 Xử lý trong các điều kiện tự nhiên …………………………………………………………………………. 115
4.3.5 Biện pháp công trình ……………………………………………………………………………………………. 116
4.3.6 Quá trình tự làm sạch của nước tự nhiên………………………………………………………………… 116
Phần thứ hai. TÀI NGUYÊN NƯỚC VIỆT NAM………………………………………………………………. 118
Chương 5. TÀI NGUYÊN NƯỚC MẶT Ở VIỆT NAM………………………………………………………. 119
5.1. Khái quát chung ……………………………………………………………………………………………………….. 119
5.2. Tài nguyên nước mưa………………………………………………………………………………………………… 119
5.3. Tài nguyên nước sông ngòi ……………………………………………………………………………………….. 121
5.3.1. Dòng chảy mặt …………………………………………………………………………………………………… 128
5.3.2. Chất lượng nước mặt…………………………………………………………………………………………… 133
Chương 6. CÁC HỆ THỐNG SÔNG CHÍNH Ở VIỆT NAM ……………………………………………… 137
6.1. Hệ thống sông Kỳ Cùng – Bằng Giang…………………………………………………………………………. 137
6.1.1. Khái quát về các điều kiện mặt đệm………………………………………………………………………. 137
6.1.2. Khái quát về các điều kiện khí hậu………………………………………………………………………… 137
6.1.3. Các sông chính và tài nguyên nước sông ……………………………………………………………….. 138
6.2. Hệ thống sông Hồng – Thái Bình ………………………………………………………………………………… 139
6.2.1. Khái quát về mặt đệm………………………………………………………………………………………….. 140
6.2.2. Khái quát về khí hậu……………………………………………………………………………………………. 140
6.2.3. Các sông chính và tài nguyên nước sông ………………………………………………………………. 141
6.3. Hệ thống sông Mã, sông Cả và các sông vùng Bình Trị Thiên ………………………………………… 144
6.3.1. Các điều kiện mặt đệm………………………………………………………………………………………… 144
6.3.2. Khái quát về khí hậu……………………………………………………………………………………………. 144
6.3.3. Các sông chính và tài nguyên nước sông ……………………………………………………………….. 146
6.4. Các lưu vực Nam Trung Bộ………………………………………………………………………………………… 148
6.4.1. Khái quát điều kiện mặt đệm………………………………………………………………………………… 148
5
6.4.2. Khái quát về khí hậu……………………………………………………………………………………………. 148
6.4.3. Các sông chính và tài nguyên nước khu vực…………………………………………………………… 150
6.5. Hệ thống sông Đồng Nai……………………………………………………………………………………………. 151
6.5.1. Khái quát về các điều kiện mặt đệm………………………………………………………………………. 151
6.5.2. Khái quát về khí hậu……………………………………………………………………………………………. 152
6.5.3. Các sông chính và tài nguyên nước sông ……………………………………………………………….. 152
6.6 Hệ thống sông Mê Kông……………………………………………………………………………………………… 154
6.6.1 Khái quát các điều kiện mặt đệm …………………………………………………………………………… 155
6.6.2. Các điều kiện khí hậu………………………………………………………………………………………….. 156
6.6.3. Tài nguyên nước sông và các sông chính……………………………………………………………….. 157
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………………………………………. 159
Tiếng Việt…………………………………………………………………………………………………………………… 159
Tiếng Anh…………………………………………………………………………………………………………………… 159
Tiếng Nga…………………………………………………………………………………………………………………… 160
