Sản xuất sạch hơn – Một mũi tên trúng hai đích
Sản xuất sạch hơn
Ô nhiễm môi trường và cách phản ứng qua các giai đoạn
Sản xuất sạch hơn
Hiện nay ô nhiễm môi trường đang là vấn đề được cả thế giới quan tâm. ô nhiễm môi trường gây nên các vấn đề về biến đổi khí hậu toàn cầu, trái đất nóng lên, hiệu ứng nhà kinh, thủng tầng ozon…tại Việt Nam gần đây nhất hiện tượng cá chết hàng loạt do hai nhóm nguyên nhân: độc tố hóa học thải ra từ hoạt động của con người và hiện tượng tảo nở hoa là nguyên nhân gây thảm họa, tiếp đó vụ cá chết trên sông Bưởi do nước thải từ các nhà máy dọc bờ sông. Vấn đề mà mọi người quan tâm là xử lý ô nhiễm do các nhà máy sản xuất gây ra.
Tuy nhiên, so với một số nước trên thế giới thì đây chỉ là giai đoạn xử lý cuối đường ống (EOP – End of pipe treatment) thuộc giai đoạn thứ ba trong các cách ứng phó con người đối phó với ô nhiễm do công nghiệp gây ra. Hai cách ứng phó đầu tiên lần lượt là phớt lờ ô nhiễm, pha loãng và phát tán. Thực tế đáng buồn là hiện nay một số doanh nghiệp vẫn còn áp dụng hai cách nay.
Giai đoạn ứng phó cao nhất hiện nay có tên “Sản xuất sạch hơn”, thuật ngữ này bắt đầu từ năm 1989 do UNEP khởi xướng và áp dụng chính thức từ 1998. (Việt Nam đã ký tuyên ngôn về sản xuất sạch hơn từ năm 1999).
Sản xuất sạch hơn
Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP, 1994):
“Sản xuất sạch hơn là sự áp dụng liên tục một chiến lược phòng ngừa môi trường tổng hợp đối với các quá trình sản xuất, các sản phẩm và các dịch vụ nhằm làm giảm tác động xấu đến con người và môi trường.
Đối với các quá trình sản xuất, SXSH bao gồm việc bảo toàn nguyên liệu, nước và năng lượng, loại trừ các nguyên liệu độc hại và làm giảm khối lượng, độc tính của các chất thải vào nước và khí quyển.
Đối với các sản phẩm, chiến lược SXSH nhắm vào mục đích làm giảm tất cả các tác động đến môi trường trong toàn bộ vòng đời của sản phẩm, từ khâu khai thác nguyên liệu đến khâu thải bỏ cuối cùng.
Đối với các dịch vụ, SXSH là sự lồng ghép các mối quan tâm về môi trường vào trong việc thiết kế và cung cấp các dịch vụ.
SXSH đòi hỏi áp dụng các bí quyết, cải tiến công nghệ và thay đổi thái độ.”
(Lưu ý: Trong định nghĩa năm SXSH 1992 của UNEP chưa đề cập đến các dịch vụ)
Như vậy, SXSH không ngăn cản sự phát triển, SXSH chỉ yêu cầu rằng sự phát triển phải bền vững về mặt môi trường sinh thái. Không nên cho rằng SXSH chỉ là 1 chiến lược về môi trường bởi nó cũng liên quan đến lợi ích kinh tế. Trong khi xử lý cuối đường ống luôn tăng chi phí sản xuất thì SXSH có thể mang lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp thông qua việc giảm thiểu sự tiêu thụ năng lượng và nguyên liệu hoặc phòng ngừa và giảm thiểu rác thải. Do vậy có thể khẳng định rằng SXSH là 1 chiến lược “một mũi tên trúng hai đích” (win-win outcome).
Theo mục tiêu của tổ chức Sản xuất sạch hơn tại Việt Nam thì trong giai đoạn 2016 -2020 Việt Nam thì tỷ lệ doanh nghiệp vừa và lớn có bộ phận chuyên trách về hoạt động sản xuất sạch hơn đạt 90%.
Nếu thực hiện được mục tiêu này thì trong tương lai các vấn đề về môi trường tại Việt Nam sẽ được giảm thiểu tới mức thấp nhất và sẽ không những vấn đề về cá chết hàng loạt như trong những ngày vừa qua.